Tóm gọn công thức CHỮ VN SONG SONG 4.0 (Tốc ký chữ Việt không dấu thời 4.0)

Chữ VN Song Song 4.0 (CVNSS4.0) là cách viết không dấu rất gọn cho Chữ Quốc Ngữ (CQN). Viết khác CQN nhưng đọc y chang như CQN.

CVNSS4.0 không thay thế CQN mà chỉ dùng song song với CQN.
Ai thích thì học. Không ai bắt buộc được ai học. Học vài giờ là viết được. Hiện nay đã có nhiều người học. Và ai viết được thì đều ủng hộ nó.

Lợi ích của CVNSS4.0:
- Có thể dùng nó như bộ chữ Việt khi không có phần mềm gõ dấu.
- Hoặc cài đặt CVNSS4.0 vào bảng gõ tắt ở các bộ gõ tiếng Việt để giúp gõ CQN nhanh hơn.
- Có nhiều tiềm năng hữu ích trong thời công nghệ số như: tiết kiệm data dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, thiết kế chữ viết cho các dân tộc thiểu số và cho người khiếm thị, v.v…

Ai thích thì học. Không ai bắt buộc được ai học. Học vài giờ là viết được. Hiện nay đã có nhiều người học. Những ai viết được thì đều ủng hộ nó.

CVNSS4.0 có 52 quy tắc. Chia ra 2 phần:
- Phần 1: Đầu tiên là 34 quy tắc rút gọn CQN để thành bộ chữ rất ngắn nhưng vẫn còn dấu, gọi là Chữ Việt Nhanh (CVN).
- Phần 2: Sau đó, dùng 18 chữ cái, gọi là Ký Hiệu Dấu (KHD), đặt ở cuối từ để thay dấu cho CQN và CVN thì mới thành CVNSS4.0.


52 qui tắc CVNSS4.0 có hệ thống, móc xích nhau. Hiểu rõ qui tắc ở phần trước thì mới hiểu được các qui tắc ở phần sau.
Ai đọc lướt bài này chỉ vài phút thì chắc chắn sẽ không hiểu đúng cấu trúc CVNSS4.0.
Trung bình phải tốn một vài giờ đọc bài này thì mới hiểu được 52 qui tắc biến đổi từ CQN qua CVNSS4.0.

Nếu thích bạn có thể xem bài Tóm gọn công thức ở đường dẫn sau thì sẽ rõ ràng và dễ xem hơn:
https://chuvietnhanh.sourceforge.net/TomGonCongThucCVNSS.htm

Hoặc bạn có thể xem tóm gọn công thức ở dưới đây cũng được.

Sau đây là Phần 1, gồm 34 qui tắc rút gọn tối đa CQN để tạo thành Chữ Việt Nhanh (CVN).
Xin lưu ý: CVN chưa phải là CVNSS4.0.


I. PHẦN 1: CHỮ VIỆT NHANH (CVN)
CVN là bộ chữ Việt rất ngắn nhưng còn dấu.
Nó rút gọn CQN theo 5 nhóm sau:

1) Bỏ bớt dấu sắc ở các từ có chữ cái cuối là: c, p, t, ch.
Vd: các, úp, hát = cac, up, hat. (1 quy tắc)

2) I thay Y, Y thay UY.
• I thay Y. Vd: i tá = y tá.

• Y thay UY. Vd: thý = thúy, byt = buýt.

• Chỉ hai vần AY, ÂY giữ nguyên. Vd: mây bay = mây bay. (3 quy tắc)

3) Thay Phụ âm đầu chữ:

• F thay PH. Vd: fai= phai.

• Q thay QU. Vd: qay = quay, qân = quân, qôc = quốc, qi = qui, qy = quy.

• C thay K. Vd: cín = kín, cê = kê, cẻ = kẻ.

• K thay KH. Vd: ki kó kăn = khi khó khăn.

• Z thay D. Vd: zì = dì, zo zự = do dự.

• D thay Đ. Vd: di dâu dó = đi đâu đó.

• J thay GI. Vd: já jì = giá gì, jữ jìn = giữ gìn.

• G thay GH. Vd: gì = ghì, gê = ghê, ge = ghe.

• W thay NG-NGH. Vd: wa = nga, wĩ = nghĩ, wề = nghề, we = nghe. (9 quy tắc)

4) Thay Phụ âm cuối chữ:

• G thay NG. Vd: mog = mong.

• H thay NH. Vd: bah = banh, hoàh = hoành, huêh = huênh.

• K thay CH. Vd: tak bạk = tách bạch, hoạk = hoạch, wuệk = nguệch. (3 quy tắc)

5) Rút gọn 52 vần dài “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối”:
Mỗi vần có 3 hay 4 chữ cái, rút gọn còn 2 chữ cái như sau.

Đây là phần quan trọng, xin đọc chậm.

• uyêt, uyên = yd, yl.
• iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu = id, if, is, il, iv, iz, iw.
• yêt, yên, yêm, yêng, yêu = id, il, iv, iz, iw.
• uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi = ud, us, ul, uv, uz, uj.
• ươt, ươp, ươc, ươn, ươm, ương, ươu, ươi = ưd, ưf, ưs, ưl, ưv, ưz, ưw, ưj.
• uât, uân, uâng, uây = âd, âl, âz, âj.
• uơt, uơn = ơd, ơl.
• oăt, oăc, oăn, oăm, oăng = ăd, ăs, ăl, ăv, ăz.
• oet, oen, oem, oeo = ed, el, ev, ew.
• oat, oap, oac, oan, oam, oang, oao, oai, oay = od, of, os, ol, ov, oz, ow, oj, aj.

52 vần trên rút gọn còn 2 chữ cái mỗi vần, theo quy tắc 2 bước cùng lúc như sau:

- Bước một, rút gọn nguyên âm ghép còn một nguyên âm:
UYÊ còn Y.
IÊ-YÊ còn I.
UÔ còn U.
ƯƠ còn Ư.
UÂ còn Â.
UƠ còn Ơ.
OĂ còn Ă.
OE còn E.
OA còn O.
OA còn A (chỉ ở vần “oay"). (10 quy tắc)

- Bước hai, cùng lúc thay chữ cái cuối bằng chữ cái khác:
T thay bằng D.
P thay bằng F.
C thay bằng S.
N thay bằng L.
M thay bằng V.
NG thay bằng Z.
O-U thay bằng W.
I-Y thay bằng J. (8 quy tắc)

Ví dụ:
- tuyết, hiệp, thuốc = tyd, hịf, thus.
- lượn, suất = lựl, sâd.
- cườm, thường = cừv, thừz.
- xoăn, xoen = xăl, xel.
- rượu, người = rựw, wừj.
- hoang, loay hoay = hoz, laj, haj.

II. PHẦN 2: KÝ HIỆU DẤU (KHD)
KHD là 18 quy tắc dùng chữ cái thay dấu cho CQN và CVN để thành CVNSS4.0.

Nó gồm 4 nhóm sau:

1) Nhóm Dấu Nón (â, ê, ô) thì B, D, Q, G, F thay cho: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng.

Vd: cố cồ cổ cỗ cộ = cob cod coq cog cof. (5 quy tắc)

2) Nhóm Dấu Móc (ơ, ư) hay Dấu Trăng (ă) thì X, K, V, W, H thay cho: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng.

Vd: lớ lờ lở lỡ lợ = lox lok lov low loh.
mắt lằn hẳn nhẵn mặt = matx lank hanv nhanw math. (5 quy tắc)

3) Nhóm Không Dấu Phụ thì J, L, Z, S, R thay cho: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng.

Vd: vó vò vỏ võ vọ = voj vol voz vos vor. (5 quy tắc)

Lưu ý:
Riêng chữ có phụ âm cuối: C, P, T thì không thêm J để chữ ngắn hơn.

Vd: khác, áp, phút = kac, ap, fut.

4) Nhóm thanh ngang (không có dấu: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng) thì:
• Y thay cho Dấu Nón.
Vd: âm êm ôm = amy emy omy.

• O thay cho Dấu móc hay Dấu Trăng.
Vd: tơ tư tăm = too tuo tamo.

• P thì không thay cho dấu nào, chỉ để tránh hiểu lầm.
Vd: long loan = logp lolp.
- long = log (cvn) = logp (cvnss) để không bị hiểu lầm là chữ "lỗ", vì “log” ở cvnss là “lỗ”.
- loan = lol (cvn) = lolp (cvnss) để không bị hiểu lầm là chữ "lò", vì “lol" ở cvnss là "lò".

Đến đây đã trình bày xong 52 quy tắc CVNSS4.0.

III. VÀI VÍ DỤ CVNSS4.0 ĐỂ SO SÁNH VÀ THÔNG TIN THÊM

1) Ví dụ:
- tuyết, hiệp, thuốc = tydb, hiff, thusb
- lượn, suất = lulh, sadb.
- cườm, thường = cuvk, thuzk.
- xoăn, xoen = xalo, xelp.
- rượu, người = ruwh, wujk.
- hoang, loay hoay = hozp, lajp hajp.

2) Đoạn đầu Truyện Kiều bằng CQN và CVNSS4.0:

Trăm năm trong cõi người ta,
Tramo namo trogp cois wujk ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Chuw tail chuw mehf keoj lal get nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Traiz qa motf cusf beq zauy,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Nhugw diwd trogy thayb mal dau donx logl.
Lạ gì bỉ sắc tư phong,
Lar jil biz sacx tuo fogp,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
Troik xahp qen thoij maj hogd dahj gen.
Cảo thơm lần giở trước đèn,
Caoz thomo land jov trusx denl,
Phong tình có lục còn truyền sử xanh.
Fogp tihl coj lucr conl tryld suv xahp.

3) Cách học nhanh:
In ra bảng Tóm tắt "Công thức Chữ VN Song Song 4.0" ở đường dẫn sau:
http://chuvietnhanh.sourceforge.net/BangTomTatCongThucChuVNSongSong.pdf

Cầm bảng Tóm tắt và đọc bài tóm gọn này thì sẽ hiểu và nhớ dễ dàng 52 quy tắc.

4) Xem giáo trình đầy đủ để hiểu sâu hơn quy tắc và mục đích của CVNSS4.0 ở:
https://chuvietnhanh.sourceforge.net/ChuVNSongSong.htm

Để in hay tải vào máy giáo trình, xem ở:
https://chuvietnhanh.sourceforge.net/ChuVNSongSong.pdf

5) Xem thêm các bài tóm tắt quy tắc CVNSS4.0 của vài học viên khác.

- Bài tóm tắt của thầy giáo Hoàng Văn Bát Nguyên Hoàng:
https://www.facebook.com/share/p/fdDsPoRRA9QfqNwj/?mibextid=oFDknk

- Bảng tóm tắt của cô giáo Trần Thị Minh:
http://chuvietnhanh.sourceforge.net/BangTomTatCongThucChuVNSongSong.pdf

- Bài tóm tắt của ông Vanchung Nguyen:
https://www.facebook.com/share/p/e7sUAWDzVeCj7e3j/?mibextid=oFDknk

- Bảng tóm tắt của cô giáo Thi Thai Nguyen:
https://www.facebook.com/share/p/BtioBrMgwSd9EXAp/?mibextid=oFDknk

6) Sau cùng, ta có thể cài đặt CVNSS4.0 vào bảng "Gõ tắt" ở các bộ gõ tiếng Việt để giúp gõ CQN nhanh hơn.

Ví dụ câu thơ:
"Qua phà nghiêng ngó lồng gà
Tránh quẹt thúng ghẹ người ta đứng gần".
Câu thơ trên gõ kiểu CVNSS4.0 thì 50 ký tự:
"Qa fal wizy woj logd gal
Trahj qetr thugj ger wujk ta dugx gand".
Còn gõ kiểu CQN Telex thì 72 ký tự:
"Qua phaf nghieeng ngos loongf gal
Tranhs quetr thungs gher nguwowif ta dduwngs gaanf".

Kiểu gõ CVNSS4.0 đã được cài đặt vào bộ gõ EVKey để dùng ở máy tính. Gõ kiểu CVNSS4.0 mà vẫn bung ra CQN. Tiết kiệm gần 25% thời gian gõ. Xem hướng dẫn ở bài ‘Gõ nhanh chữ Việt trên máy vi tính bằng kiểu gõ CVNSS4.0 với bộ gõ EVKey’: http://chuvietnhanh.sourceforge.net/GoNhanhChuVietTrenMayViTinhBangKieuGoCVNSS4.0VoiBoGoEVKey.htm

Hoặc vào trang mạng chuyển đổi trực tuyến qua lại giữa CQN và CVNSS4.0 http://chuvnsongsong.com để trực tiếp gõ kiểu CVNSS4.0 mà vẫn bung ra CQN, rồi sao chép (copy) kết quả và dán vào bất cứ nơi đâu.

#chuvnsongsong
----------------
Hai tác giả soạn bài này:
- Trần Tư Bình
Facebook: https://www.facebook.com/tubinhtran
Email: tubinhtran@gmail.com

- Kiều Trường Lâm
Facebook: https://www.facebook.com/truonglam.kieu.7